ကျွန်တော်နှင့် ကျေးဇူးတရား

ငါ့မှာတာဝန်များစွာရှိသေးသည်။

ကုန်းပေါ်မှာနေနေ ရေထဲမှာသေသေ၊ 

လေထဲမှာကြေကြေ အထွဋ်အထိပ်မှာငါနေမည်။ 

လာမဲ့ဘေးပြေးမရှောင် တွေ့အောင်ငါသွားမည်။

အိမ်သည်ကိုဧည့်သည်မစော်ကားရ၊ 

ရန်သူကိုလက်စားခြေလော့၊ 

အာမဘန္တေ။  

(မင်းဆွေ၏ “ဓား” ) 

စစ်ပြီးခေတ်မြန်မာနိုင်ငံတွင်ထွက်ရှိသော ဝတ္ထုအများအပြားတို့၏နောက်ခံမှာ ကိုလိုနီခေတ် ဂျပန်ခေတ်စသည်တို့ဖြစ်ပြီး ဇာတ်လမ်းကျောရိုးမှာ လွတ်မြောက်ရေးတိုက်ပွဲနှင့်လူတန်းစားတိုက်ပွဲများဖြစ်ကြလေသည်။ ရသဝတ္ထုတို့၏သဘောသဘာဝအရ ချစ်ရေးကြိုက်ရေးစသည့်နှလုံးသားကိစ္စများတွင်အခြေခံသည့်တိုင်ယင်းတို့သည်ပင် တိုက်ပွဲ၏အငွေ့အသက်နှင့်မကင်း။ တိုက်ပွဲအတွင်းမှာ တိုက်ပွဲကခွင့်ပြုသလောက်ချစ်ပြီးတိုက်ပွဲကမကြည်ဖြူသည်နှင့်ကွဲကြရသောဝတ္ထုတွေများလေ၏။ အဖွဲ့အနွဲ့ ကောင်းလျှင်ကောင်းသလို ပရိဿတ် (အထူးသဖြင့် လူငယ်နှင့်လူလတ်ပိုင်း) ကြိုက်တွေ ဖြစ်ကြ၏။ အတိအကျမဟုတ်သော်လည်း မင်းဆွေ၏ ဓား မှာ ထိုဝတ္ထုမျိုးဖြစ်ပြီး အမိနိုင်ငံကျွန်ပြုခံရသည်ကိုမကျမချမ်း ဖြစ်နေသော လူငယ်တစ်ဦး၏သူရဲကောင်းဆန်ဆန်အချစ်ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်ဖြစ်သည်ဟု မှတ်မိရသည်။ (စကားချပ်။ ထိုစာအုပ်ကို ကျွန်တော်အတန်အရွယ်ရောက်မှဖတ်ဖူးခဲ့ခြင်းဖြစ်သော်လည်း စစ်ကြိုခေတ်ကတည်းက ပထမအကြိမ်ထုတ်ဝေခဲ့ကြောင်းနောင်တွင်သိရှိရ၏)။ ကျူးကျော်သူတွေကို လက်စားချေရန်ကိုယ့်ကိုကိုယ်သတိပေးထားသည့်အထက်ပါစာပိုဒ်လေးမှာ ဝတ္ထုတွင်အပေါ်လွင်ဆုံးဖြစ်ပြီး ကျွန်တော်တို့စာရူးပေရူးဖြစ်ချိန်အထိအတော် အတန်ရေပန်းစားခဲ့ဘူး၏။ လက်စားချေခြင်းကိုပြုဘွယ်ကိစ္စတစ်ရပ်ဟုမယုံကြည် လက်မခံနိုင်သော်လည်းစာပိုဒ်တစ်ခုလုံးကိုကျွန်တော်ယနေ့တိုင်အလွတ်ရဆဲ။ 

#                #

၂၀၀၇ ခုနှစ်ရွှေဝါရောင်အရေးအခင်းဖြစ်ချိန်၌ ကျွန်တော်စင်္ကာပူတွင်အလုပ်ဝင်ကာစသာရှိသေးသည်။ တစ်ရက်လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ်ဌာနမှုးမှမြန်မာတွေကိုအစည်းအဝေးခေါ်သဖြင့်သွားရ၏။ ထိုအချိန် ပြည်တွင်းမှာသံဃာတော်များနှင့်အတူလူထုကြီးကလမ်းပေါ်ထွက်ဆန္ဒပြနေကြသလို ပြည်ပရောက်မြန်မာများ၏ စိတ်ဓာတ်ရေးရာ ထောက်ခံအားပေးမှုရေချိန်မြင့်မားနေချိန်လည်းဖြစ်သည်။ စင်္ကာပူရောက်မြန်မာများအနေဖြင့် ဥပဒေချိုးဖေါက်ရာမရောက်စေဘဲ မိမိတို့၏ဆန္ဒမှန်ကိုဖေါ်ထုတ်ဘို့ အချင်းချင်းလက်တို့နေကြသည်ကိုသိထားသော်လည်း ယခုအစည်းအဝေးကထိုကိစ္စနှင့်သက်ဆိုင်လိမ့်မည်ဟု ကျွန်တော်တွက်ဆမထား။ အစည်းအဝေးတက်လာသူခြောက်ဦးအနက်ကျွန်တော်ကလုပ်သက်အနုဆုံးဖြစ်သည့်တိုင် အသက်အကြီးဆုံး။ ကျန်သူတွေကလူငယ်တွေ။ ကျောင်းဆင်းပြီးအလုပ်ဝင်ကာစ မိန်းခလေးအများစု။ အာလုံးကျွန်တော်နှင့်တစ်ဌာနတည်းမှဖြစ်၏။ အစည်းအဝေးကို ဌာနအလိုက်ခေါ်ယူခြင်းဖြစ်ရာ ကျန်ဌာနတွေမှာလည်း မြန်မာတွေရှိသေးသည်။ ကျွန်တော့်အဖြစ်ကကိုယ့်ဌာနမှကိုယ့်လူမျိုးကိုပင် စုံစုံလင်လင်မသိသည့်သဘော။ 

ဌာနမှုးမှာ ကျွန်တော့်ထက်အတန်ပင်ငယ်ရွယ်မည်ထင်ရသော လူလတ်ပိုင်းစင်္ကာပူအမျိုးသမီး တစ်ဦး ဖြစ်၏။ သူမထံမှဤသင်္ဘောကျင်းတွင်ကျွန်တော်တို့လိုဝန်ထမ်းများသာမကကန်ထရိုက်လုပ်သား မြန်မာလူမျိုး ရာနှင့်ချီရှိပြီး ထိုသူတွေအားလုံးသင်္ဘောကျင်းဝင်းအတွင်းရှိအဆောင်များတွင်နေထိုင်လျက်ရှိကြကြောင်းသိရသည်။ ထိုအခါမှ လက်ရှိအနေအထားအပေါ် သူတို့ဘက်မှစိုးရိမ်မည်ဆိုလျှင် စိုးရိမ်သင့်သည်ကိုကျွန်တော်သဘောပေါက်လာ၏။ သူမကပြည်တွင်းမှအခြေအနေများကို အလ္လာပသလ္လပသဘောမျိုးမေးမြန်းပြောဆိုပြီးနောက်ဤသင်္ဘောကျင်းမှ စင်္ကာပူရောက်မြန်မာများအနေဖြင့် ပြည်တွင်းအခြေအနေများနှင့် ထင်ဟပ်ပြီးလူစုလူဝေးပြုလုပ်နိုင်မည့်အလားအလာရှိမရှိ ရှိခဲ့လျှင်မည်သို့ကြိုတင်ကာကွယ်သင့်ကြောင်းသဘောထားတောင်းခံလေသည်။ လူငယ်တွေကို စတင်မေးမြန်းသည်ဖြစ်ရာ မိန်းခလေးအများစုဖြစ်သည်ကတစ်ကြောင်းသည်မှာအနေကြာကြပြီဖြစ်သည်ကတစ်ကြောင်းတို့ကြောင့်လားမသိ သူတို့လေးတွေအိုးတိုးအမ်းတန်းဖြစ်နေကြသည်ကိုတွေ့မြင်ရလေသည်။

ကျွန်တော့်အလှည့်သို့ရောက်သောအခါမပူပါနှင့်ထိုသို့ဖြစ်နိုင်ဘွယ်မရှိပါဟုပြောလိုက်သည်။ ဌာနမှုးကကျေးဇူးတင်ပါတယ်ဟုဆိုကာ ဘာကြောင့်ထိုသို့ပြောရကြောင်းကိုထပ်မံစူးစမ်းလေ၏။ ကျွန်တော်တို့လူမျိုးတွေမှာကျေးဇူးတရားကို အလေးထားတတ်သောအခြေခံစိတ်ဓာတ်ရှိသည်ကိုသိသောကြောင့်ဟုဖြေပြီးနောက်မှ အဆိုပါစကားကိုပုဂ္ဂလိကအမြင်အရပြောဆိုခြင်းသာဖြစ်သော်လည်း ယေဘုယျအားဖြင့်မှန်ကန်မည်ဟုယုံကြည်ကြောင်းအစချီကာကျေးဇူးရှင်ဟုသတ်မှတ်ထားသော လူပုဂ္ဂိုလ်အဖွဲ့အစည်းတိုင်းနိုင်ငံတစ်ခုခု၏ အကျိုးစီးပွားပျက်စီးရာပျက်စီးကြောင်း ယုတ်စွအဆုံးစိတ်အနှောက်အယှက်ဖြစ်ရာဖြစ်ကြောင်းကိုပင်ရှောင်ရှားတတ်ကြသည်မှာကျွန်တော်တို့၏သဘာဝဖြစ်ပြီးကိုယ့်နိုင်ငံ၏မှားယွင်းသောစံနစ်နှင့်အုပ်ချုပ်မှုအပေါ် မကျေနပ်သည့်တိုင်ရောက်ရှိရာနိုင်ငံ၏ကျေးဇူးကိုချေဖျက်ရာရောက်မည့်အလုပ်မျိုးလုပ်လိမ့်မည်မဟုတ်ပါဟုတစ်ထစ်ချပင်ပင်ပြောလိုက်၏။ တစ်ဆက်တည်းအိမ်သည်ကိုဧည့်သည်မစော်ကားရ ဆိုသောအဆုံးအမတစ်ရပ်ကျွန်တော်တို့မှာရှိပြီးထိုအတိုင်းလိုက်နာကျင့်သုံးရန်ဝန်မလေးကြသူများဖြစ်သဖြင့်စိတ်မပူရန်ပြောရခြင်းဖြစ်ကြောင်းရှင်းပြလိုက်လေသည်။ 

စိတ်ထဲရှိသည့်အတိုင်းပြောလိုက်ပြီးနောက် ဌာနမှူးဖြစ်သူအတန်ငယ်စိတ်သက်သာရာရသွားသည် ကို မြင်ရသည့်အတွက်ဝမ်းသာရသည်။ တာဝန်လွတ်ပြောဆိုရခြင်းဖြစ်သည့်တိုင် မ တရာသားတွေမို့ ပြောသည့်အတိုင်းဖြစ်မလာခဲ့သော်ဆိုသောအတွေးတော့ဝင်ရောက်မိခဲ့သေး၏။ အထူးသဖြင့်အစည်းအဝေးပြီးသောအခါဌာနမှူးက ကျွန်တော့်ကိုလာမည့် စနေတနင်္ဂနွေပိတ်ရက်တွေမှာ အလုပ်ဆင်းပြီးသင်္ဘောကျင်းအတွင်းအသင့်အနေအထားဖြင့်စောင့်ရှောက်ပေးနိုင်မည်လားဟုမေးသောအခါ (သူတို့ ဘာသတင်းတွေရထားသည်မသိ) ထိုအတွေးကပို၍သိသာသည်။ တာဝန်ခံမှုပါလာသည့်အတွက်တာဝန်မရှိသည့်ကျွန်တော်ငြင်းလိုကငြင်းဆန်နိုင်သော်လည်း စိတ်လို လက်ရပင်လာပါမည်ဟုကတိပေးလိုက်သည်။ မိုးမပြိုဘူးပြိုခဲ့သော်ဆိုသောအတွေးကိုမူ ၈၈ အရေးအခင်းတုံးက အစိုးရယန္တယားကြီးရပ်တန့်သွားပြီးနောက် လူသတ်ခေါင်းဖြတ်ဖေါက်ထွင်းလုယက်မှုတွေကြားမှာ တစ်လသေသေတစ်လဆန်းဆန်းဆိုသလိုကိုယ့်သင်္ဘောကျင်းကိုယ်ဦးဆောင်ကာကွယ်ခဲ့ရသည်လောက်တော့စွန့်စားစရာလိုမည်မဟုတ်ပါဟု ကိုယ့်ကိုကိုယ် ရဲဆေးတင်ရလေတော့၏။

သို့သော် ထိုပိတ်ရက်ကျွန်တော်သင်္ဘောကျင်းသို့မသွားရ။ အစည်းအဝေးအပြီးနောက်တစ်ရက် အဆိုပါဌာနမှူးမှပင်ခေါ်ပြီးအခြားမြန်မာတစ်ဦးနှင့်မိတ်ဆက်ပေး၏။ သူသည်လုပ်သက်ရင့်စီမံကိန်းမန်နေဂျာတစ်ဦးဖြစ်ကာကျွန်တော့်ထက်လေးငါးနှစ်ခန့်ကြီးပြီး စင်္ကာပူနိုင်ငံသားခံယူထားသူလည်းဖြစ်သည်။ ဌာနမှူးကသူ့ကိုပိတ်ရက်အတွင်းသင်္ဘောကျင်းတွင်တာဝန်ချထားပြီးဖြစ်၍ကျွန်တော်လာရန်မလိုတော့ သို့သော်အိမ်မှာအသင့်အနေအထားဖြင့်နေပေးရန်ပြောသည်။ စင်စစ်သူတို့ စိုးရိမ်သည့်အရာများ သင်္ဘောကျင်းမှာရော အခြားဘယ်မှာမှဖြစ်မလာခဲ့။ တိုပါးရိုး ဘုန်းကြီးကျောင်းတွင်တနင်္ဂနွေနေ့ ဆုတောင်းပွဲသဘောမျိုးပြုလုပ်ခဲ့သည့်တိုင်ဟော့ဟော့ ရမ်းရမ်းမရှိခဲ့။ အစိုးရမှလည်း တိုပါးရိုးလူစုပွဲကိုဝန်ကြီးတစ်ပါးကိုယ်တိုင်တက်ရောက်ပြီး ထိန်းသိမ်းကြပ်မတ်ပေးခြင်းဖြင့် နှစ်ဘက်မျက်နှာမပျက်စေရန်စီမံနိုင်ခဲ့လေသည်။ မည်သို့ဆိုစေ ကျွန်တော်လူတွင်ကျယ်လုပ်ပြီးပြောခဲ့သည့်အတိုင်း ဖေးမပေးခဲ့သည့်ကံကြမ္မာကိုကျေးဇူးတင်ရလေ၏။ 

#                #

ကျေးဇူးကိုမဆပ်နိုင်သည့်တိုင် မကန်းမိစေနဲ့ဆိုသော ဆုမ္မစကားကို ငယ်စဉ်ကတည်းကမှတ်သားဘူး၍လားမသိ ကျေးဇူးကန်းသည့်အဖြစ်ရောက်မှာ ကျွန်တော်အလွန်စိုးသည် (ကျေးဇူးကန်းသူဟုအထင်ရောက်ခံရမှာစိုးသလို ကျေးဇူးကန်းခြင်းဟုယုံကြည်လောက်သောအဖြစ်မျိုးနှင့် ကြုံလျှင်လည်း ဆိုင်သည်မဆိုင်သည်မစဉ်းစားခင်အရင်လက်ဝင်လျှိုတတ်သဖြင့် ကြားညပ်ရပေါင်းများပြီ)။ အရွယ်ရောက်သောအခါ ကျေးဇူးတရားနှင့်ပတ်သက်၍ရေးဖွဲ့ကြသည်များကိုဖတ်ရှုရပြီး အတွေ့အကြုံနှင့်ယှဉ်၍ ပိုမိုသိရှိလာရသည်များရှိသလို စွဲမြဲစွာလက်ခံကျင့်သုံးခဲ့သည်များလည်းရှိခဲ့သည်။ အထက်ကအဖြစ်အပျက်မှာသာဓကတစ်ခုဖြစ်၏။ ဧည့်သည်နေဧည့်သည်စားများသူကျွန်တော့်အဖို့ရာသည်ကိစ္စကအရေးပါသည်။ ကျေးဇူးရှင်ကို၊ မတင်ကျေးဇူး၊ တိမ်းမြူးသောအား၊ ပြန်ပြစ်မှား၍၊ ပျားစား လက်ဆေး၊ ရေရုပ်ရေးသို့ ဆိုသလိုမဖြစ်စေရန်ကျွန်တော်သတိထားသည်။ တစ်ခါတစ်ခါ အိမ်ရှင်စိတ်အခန့်မသင့်ချိန်နှင့်ကြုံပြီး အနေရအထိုင်ရကျပ်လေတိုင်း ကိုယ့်အိမ်ကိုယ့်ယာနေချင်ပါလျက် နေခွင့်မသာသောကံကြမ္မာကို ယူကြုံးမရဖြစ်မိသည့်တိုင် အိမ်ရှင်ကိုပစ်မှားလိုစိတ်တော့မပေါ်ပေါက်ခဲ့။ အိမ်ဦးခန်းမှာအခန့်သား ထိုင်စားရသည့် ဧည့်သည်မျိုးမဟုတ်ရပါဘဲလျက်အိမ်ရှင်ငြိုငြင်လျှင် ဖျာလိပ်ဘို့သာအတွင်တွင် စဉ်းစားနေမိ၏။ ကျွန်တော်တစ်ဦးတည်း၏အယူအဆဖြစ်ချင်ဖြစ်မည် သို့သော်ဧည့်သည်ဟူသည်လိုအပ်လျှင်ခုခံပိုင်ခွင့်မှအပအခြားအခွင့်အရေးမရဟုကျွန်တော်ထင်သည်။ အထူးသဖြင့် အိမ်ရှင်၏စည်းမျဉ်းကို ချေဖျက်ရာရောက်မည့်တောင်းဆိုပိုင်ခွင့်မျိုးဧည်သည်မှာမရှိ။ မတရားဘူးထင်လျှင်အိမ်ပြန်။ သည်နည်းနှင့်ကျွန်တော်ကိုယ်တိုင်လည်းအိမ်ပြန်ဘူးသည်။

ထိုင်းမှာအလုပ်လုပ်စဉ် စီမံကိန်းတစ်ခုကိုကျွန်တော်ကိုင်ရသည်။ အလုပ်ပိုင်ရှင်က ဒတ်ချ်ကုမ္ပဏီ တစ်ခု။ စီးပွားရေးနှင့်ပတ်သက်၍ဒတ်ချ်နည်းဒတ်ချ်ဟန် (Dutch Way) ဟု ကြားဘူးရာ ကျွန်တော်ကကိုယ်တွေ့ဖြစ်၏။ စင်စစ် ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံကြီးတစ်နိုင်ငံအဖြစ်နည်းပညာရော စီးပွားရေးမှာပါ ကမ္ဘာတွင်နေရာရှိပြီးသားမို့ လေးစားစရာဖြစ်ပြီးနောက်ပိုင်းသူတို့လူမျိုးအချို့နှင့်အဆင်ပြေစွာလက်တွဲအလုပ်လုပ်ဘူးသည့်တိုင်ပွဲဦးထွက် ကြုံရသည့်ဒတ်ချ်အတွေ့အကြုံမှာ ကျွန်တော့်အတွက်သင်္ခမ်းစာအပြည့်။ ပို့ရမည့်ပစ္စည်းတွေကိုအချိန်မီမပို့သော်လည်း ပြီးရမည့်ရက်နောက်ကျလျှင်လက်မခံ။ စာချုပ်ပါလုပ်ငန်းထက်ပိုသောအလုပ်အတွက် ငွေတောင်းလျှင်စိတ်ဆိုးသည်။ အထောက်အထားခိုင်မာ၍မငြင်းသာသည့်အခါ ပြီးသမျှလုပ်ငန်းတွေကိုအပြစ်ရှာပြီးဈေးဆစ်သည်။ သည်လိုမှမရလျှင်သူဌေးကိုနားပူနားဆာလုပ်ပြီး (ထိုင်းတို့ကနားပူမခံတတ်) ကျွန်တော်လိုက်လျောအောင်ဖိအားပေးသည်။ သူဌေးကိုယ်တိုင်လိုက်လျောခိုင်းမှတော့ ကျွန်တော်ဘာမျှမတတ်သာ။ သို့ရာတွင် သူဌေးကိုပင် လိုက်လျောရန် မဖြစ်နိုင်သည့် နည်းပညာဆိုင်ရာကိစ္စမျိုး ထုံးတမ်းဥပဒေနှင့်မညီညွတ်သည့်ကိစ္စမျိုး ဖြစ်လျှင်ကျွန်တော်ကအလျော့မပေး။ ပေး၍လည်းမရ။ ထိုအခါ (သူ့အကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်ခြင်းဖြစ်သည့်တိုင်) သူဌေး၏အငြိုငြင်ကိုခံရသည်။ 

ပိုင်ရှင်ကကိုယ်စားလှယ်အဖြစ်စေလွှတ်ထားသူမှာ သူတို့ဆီမှာလျှပ်စစ်တပ်ဆင်ရေးကြီးကြပ်ဝန်ထမ်း(သူ့အပြောအရ) မျှသာဖြစ်သော်လည်း သည်မှာတော့မန်နေဂျာအဆင့်ဖြစ်သည်။ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသလောက်နိုင်ငံကြီးသားမပြီသစွာပြောသူလည်းဖြစ်၏။ အလုပ်ရှင်အဖြစ် တလေးတစားနေရာပေးဆက်ဆံသည်ကို စီးစီးပိုးပိုးတုန့်ပြန်ရုံမက လုပ်ငန်းမှန်သမျှသူ့လက်သူ့ခြေလုပ်ချင်သည်။ ထိုသို့ နေရာတကာစွက်ဖက်သည်များကိုစာချုပ်စာတမ်းအရကျွန်တော်ကန့်ကွက်ပြောဆိုသောအခါ လက်အောက်ငယ်သားအချို့ကိုသိမ်းသွင်းပြီး ကျွန်တော်မသိအောင်လုပ်၏။ နိုင်ငံခြားသားကြောက်သူနှင့် အလွန်အမင်းအရောတဝင်လုပ်လိုသူများသာရှိသော ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံ လူသားရင်းမြစ်တို့၏ သဘာဝကိုနောကျေပုံံရသောသူ့အတွက်သူ့လူကိုယ့်ဘက်သားရွေးရသည်မှာခက်ခဲသောကိစ္စမဟုတ်။ ကျွန်တော့်မှာသာသတိကြီးစွာထားနေရသည်။ တစ်ခါတွင် သူတို့ဘက်မှထောက်ပံ့ရန်တာဝန်ရှိသည့်ပစ္စည်းတစ်ခုကိုလူယုံတစ်ဦး၏ လက်ထောက်ချပူးပေါင်းမှုဖြင့် စတိုတွင်ဝင်ရောက်ရှာဖွေ ထုတ်ယူပြီးတပ်ဆင်မည် ပြုခိုက်ကျွန်တော်နှင့်ပက်ပင်းတိုးသည်။ 

ကျွန်တော်က ပစ္စည်းသုံးလိုလျှင် စံနစ်တစ်ကျတောင်းခံတန်ဘိုးသင့်ပြီးမှသုံးရန်ပြောရာ ကောင်းဘွိုင်မင်းသားဟန်ဖြင့်ပုခုံးကလေးတွန့်ပြီးဒီသင်္ဘောကျင်းစတိုမှာရှိသမျှစိတ်ကြိုက်သုံးစွဲရန်သူ့သူဌေးမှလမ်းညွှန်ထားကြောင်းကျွန်တော့်သူဌေးကိုလည်းပြောလိမ့်မည်ဖြစ်ကြောင်းပြောသည်။ သူဌေးပြောသည်ဆိုတိုင်းသုံးခွင့်မရှိ တရားဝင်တောင်းခံပြီးမှသုံးပါဟုကျွန်တော်ကပစ္စည်းကိုပြန်သိမ်းစေသောအခါရှက်ရမ်းရမ်းပြီးကျွန်တော့်ကိုထိပါးပုတ်ခတ်ရုံမျှမကကျွန်တော့်သူဌေးကိုပါနှိမ်ချပြောဆိုသည်အထိစကားတွေလွန်လာခဲ့၏။ သူနှင့်ကျွန်တော်စကားအခြေအတင်ဖြစ်ရလေသည်။ အားလုံးမမှတ်မိတော့သော်လည်း ‘အိမ်သည်ကိုဧည့်သည်မစော်ကားရ’ ဆိုသောစကား ပါဝင်သည်ကိုတော့အမှတ်ရနေ၏။ ကိုယ်တိုင်ဧည့်သည်ဖြစ်ရုံမကဝန်ထမ်းပါဖြစ်နေသောကြောင့် အိမ်ရှင်၏အကျိုးစီးပွားကိုကာကွယ်ရန်ကျွန်တော့်မှာတာဝန်ရှိကြောင်းနှင့် အလုပ်အပ်နှံသူဖြစ်သည့်တိုင်ဧည့်သည်တစ်ဦးမျှသာဖြစ်သော သူ့အနေနှင့်လည်း သဘောတူညီချက်ကိုကျော်လွန်၍ မတရားအခွင့်အရေးရယူလျှင် အိမ်သည်ကိုစော်ကားရာရောက်မည်ဖြစ်ကြောင်း သတိပေးခဲ့သည်။ သူ့အကြံအစည်ပျက်ပြားရခြင်းအတွက်၊ သူ့ကိုဆရာလာလုပ်ခြင်းအတွက်(သူတို့လိုလူမျိုးတွေသည်ကျွန်တော်တို့လိုလူမျိုးတွေ၏ ဆရာအလုပ်ခံရခြင်းကိုများစွာနှစ်မြို့ကြပုံမပေါ်ချေ) ကျွန်တော့်အပေါ် အခဲမကြေကြောင်းသိ၏။ သို့သော် မတတ်နိုင်။

အတိုက်အခိုက်အညစ်အထေးတွေကြားမှ စီမံကိန်းကိုပြီးစီးအောင်မြင်အောင်ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ခြင်းအတွက် ဝမ်းမြောက်ရသည်။ သို့သော် တိုက်ပွဲကိုနိုင်ပြီးစစ်ပွဲအားရှုံးရသူပမာကျွန်တော်ဖြစ်ခဲ့ရ၏။ ကျွန်တော်ရှိနေသမျှသူတို့ကုမ္ပဏီမှနောက်ထပ်အလုပ်အပ်နှံမည်မဟုတ်ဟုကျွန်တော့်သူဌေးကိုတိတ်တဆိတ်ပြောသွားခဲ့သောသူတို့၏စကားကျွန်တော်ပြန်ကြားရသောကြောင့်ဖြစ်လေသည်။ စင်စစ်သူတို့မှာအပ်နှံစရာအလုပ်မရှိတော့သည်ကိုလည်းကောင်း၊ ယ္ခုကျွန်တော်တို့ ဆောင်ရွက်ပြီးစီးခဲ့သော အလုပ်မျိုးမလေးရှားနိုင်ငံသင်္ဘောကျင်းတစ်ကျင်းတွင် တစ်ပြိုင်နက်တည်းအပ်နှံခဲ့ရာမှာ သူတို့၏တစ်ဘက်သတ်အမူအကျင့်တွေကြောင့်ပြဿနာများစွာကြုံရပြီးယ္ခုတိုင်မပြီးစီးနိုင်သေးသည်ကိုလည်းကောင်း ကျွန်တော်သိပြီးဖြစ်၏။ ထိုအလုပ်များ၏ တစ်ကယ့်ပိုင်ရှင် (သူတို့မှာ မိန်းကန်ထရိုက် အမည်ခံ ကြားပွဲစားမျှသာဖြစ်သည်) အဖွဲ့ လုပ်ငန်းစစ်လာရောက်စဉ်က ကျွန်တော့်ကို ပြောပြသွား ခဲ့သည်။ သူနှင့်ကျွန်တော် ကတောက်ကဆဖြစ်ထားမှန်းသိသည့် ထိုအဖွဲ့က ကျွန်တော့်အား “ခင်ဗျား နောက်ကျော လုံပါစေနော်” ဟုပင်ရင်းနှီးပွင့်လင်းစွာ သတိပေးသွားခဲ့သည်။ သို့သော် ထိုအရာအားလုံးသူဌေးကိုကျွန်တော်ပြောမပြတော့။ ဖောက် သည်တစ်ယောက်၏စကားကြောင့်ကျွန်တော့် စွမ်းဆောင်ရည်အပေါ် သံသယဝင်သည့် အရိပ်အယောင်မြင်သည်နှင့်ပင် ကျွန်တော့်ဘာသာ(တားသည့်ကြားမှ)ဖျာလိပ်ပြီးပြည်တော်ပြန်ခဲ့လေသည်။ 

#              #

အိမ်သည်နှင့်ဧည့်သည်အကြားပဋိပက္ခအသွင်ဆောင်သည်အထိဖြစ်ရသော ကျေးဇူးချေပွဲတစ်ရပ် ကိုတော့အင်ဒိုနီးရှားဘာတန်ကျွန်းမှာကြုံဘူးသည်။ အရှေ့အလယ်ပိုင်းကုမ္ပဏီတစ်ခုက ဘာတန်ရှိ သင်္ဘောကျင်းနှစ်ကျင်းကိုဝယ်ပြီးသူ့လူနှင့်သူလည်ပတ်ဘို့ကြိုးစား၏။ ဒေသခံတို့ကသူတို့အတွက် အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလန်းတွေပေါ်ပေါက်လာသဖြင့်ထိုကုမ္ပဏီကို ကျေးဇူးရှင်အဖြစ် သဘောထားကြသည်။ သို့သော် တိုင်းတပါးသားကုမ္ပဏီဝန်ထမ်းအချို့က မိမိတို့၏ ဧည့်သည်အဖြစ်ကိုမေ့လျော့ပြီး အိမ်သည်ပမာမောက်မာကြရာမှ တကယ့်အိမ်သည်တွေနှင့်ပြဿနာဖြစ်ကြပြီး ပဋိပက္ခအဆင့်သို့ရောက်ရှိခဲ့ရ၏။ ဖြစ်ချင်တော့ ကျွန်တော်ကထိုသင်္ဘောကျင်းနှစ်ကျင်းအနက် (ပြဿနာမဖြစ်သော) တစ်ကျင်း၏ဝန်ထမ်း။ ပြီးတော့ တိုင်းတပါး(နိုင်ငံခြား)သား ဝန်ထမ်းဖြစ်၏။ အိမ်သည်ကိုစော်ကားရာမရောက်စေရန်သတိထားသည့်အမူအကျင့်ကြောင့် ကျွန်တော့်အတွက် ဒေသခံအောက်ခြေဝန်ထမ်း များနှင့် ဆက်ဆံရာတွင် အခက်အခဲ မရှိသော်လည်း မဇ္ဈိမတိုင်းသားအချို့မှာတစ်ဘာသာဖြစ်လေသည်။ 

စပ်မိ၍ ကျွန်တော့်အတွေ့အကြုံကိုပြောရလျှင် အထက်ဖားအာက်ဖိတတ်သော'ဇ'သည် မဇ္ဈိမတိုင်းသားအတော်များများမှာရှိကြသည်ဟူ၍ဖြစ်၏။ ဝမ်းနည်းစရာထပ်၍ပြောရပါက မဇ္ဈိမတိုင်းနှင့်နီး၍လားမသိသူတို့ပြီးလျှင်အထက်ဖားအောက်အဖိတတ်ဆုံးမှာ (တွေ့ရဘူးသလောက်) ကျွန်တော်တို့ လူမျိုးဖြစ်နေသည်။ ထိုသို့ပြောခြင်းသည် (ယ္ခုခေတ်တွင်) အန္တရာယ်ကြီးသည့်တိုင် လူတစ်ဦး၏စရိုက်အားဖုံးဖိ၍မရခြင်းနှင့်လူမျိုးတစ်မျိုး၏စရိုက်အားဖျောက်ဖို့ရာမလွယ်ကူခြင်းတို့ကိုမူ (အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ)လူမျိုးပေါင်းစုံနှင့်ထိတွေ့ဆက်ဆံဘူးသူတိုင်းသတိပြုမိကြမည်ထင်ပါသည်။ အထက်ကစကားကိုဆက်ရလျှင် သင်္ဘောကျင်းအတွင်း ဒေသခံပြင်ပကန်ထရိုက်လုပ်သားများနှင့်လုပ်ငန်းကိစ္စအခန့်မသင့် ဖြစ်ရာ၌ “အသုံးမကျတဲ့အင်ဒိုနီးရှားတွေ” ဟု ရေရွတ်လိုက်သောမဇ္ဈိမတိုင်းသားအလုပ်ကြပ် တစ်ဦးမှာသူ့ကိုလိုက်ရိုက်သူတွေကြားမှပြေးနိုင်၍လွတ်သွားသည့်တိုင် (မဲမဲမြင်တိုင်းရိုက်ရန်တာစူနေသည့် ဒေသခံအချို့ကြောင့်) ကျန်လူမျိုးခြားတွေပါတော်ရာပုန်းရသည်အထိရုန်းရင်းဆန်ခတ်ဖြစ်ပြီးမော်တော်ကားအချို့မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံလိုက်ရသည်။ ကြုံလျှင်ကြုံသလို လာဘ်ပေးလာဘ်ယူမကင်းသော်လည်းသူ့အလုပ်သူလုပ်ရာတွင်မခိုမကပ်လျှင်မြန်ဖြတ်လပ်လှသည့်အင်ဒိုရဲတို့အမြန်ပေါက်ချလာသဖြင့်သာနိုင်ငံခြားသားအထူးသဖြင့်အသားညိုများသက်သာရာ ရတော့သည်။ ဤသည်ပင်ကိုရွှေရဲတို့ကလူကိုသာအကာအကွယ်ပေးကာကျင်းထဲမှခေါ်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပြီးကားတွေကိုမူ သင်းရို့ကိုယ်စားရိုက်ချင်ရိုက်ကြပါစေဟူသောသဘောဖြင့်ထားရစ်ခဲ့သည့်အလားမော်တော်ကားအချို့မှာအတော်ပင်ဖျက်ဆီးခံရလေ၏။ 

အခင်းဖြစ်ချိန် ကျွန်တော်က (ဝင်းချင်းကပ်ရက်) ကျွန်တော့်သင်္ဘောကျင်းထဲမှာ။ တစ်ဘက်ကျင်း တွင် ဖြစ်ပျက်နေသောကိစ္စသတင်းရပြီးနောက် ကျွန်တော်တို့ကျင်းသို့ပါကူးစက်လာမည်စိုး၍ (ကျွန်တော် တို့ဆီမှာလည်းမဇ္ဈိမသားတွေအများအပြား) ဗျာများကြခိုက် နိုင်ငံခြားသားအားလုံး သင်္ဘောဖြင့်ထွက်ခွာကြရန်ရုံးချုပ်မှအမိန့်ရောက်လာသောကြောင့် ရှိသမျှလူတွေဆွဲသင်္ဘောနှစ်စင်းပေါ်တက်ကာခပ်လှမ်းလှမ်းဆိပ်ကမ်းတစ်ခုသို့သွားကြရ၏။ ရဲတွေရောက်ရှိစောင့်ကြပ်နေကြသောထိုဆိပ်ကမ်းမှတစ်ဆင့်ရရာတက္တစီဖြင့်အိမ်သို့ပြန်ကြရသည်။ နောက်တစ်နေ့ မိမိအစီအစဉ်နှင့်မိမိကျင်းသို့ပြန်သွားသောအခါသင်္ဘောကျင်းတွင် နိုင်ငံခြားသားဆို၍ ကျွန်တော်တစ်ဦးသာအလုပ်ဆင်းကြောင်းတွေ့ ရလေသည်။ ကံအားလျော်စွာ ယမန်နေ့ကသည်အတိုင်းထားခဲ့ရသောကားကိုလည်းအကောင်းပကတိတွေ့ရ၏။ တစ်ဘက်ကျင်းမှာမူယနေ့အထိရဲတွေကအဓိကရုန်းနှိမ်းနင်းရေးကားများဖြင့်စောင့်ရှောက်နေရဆဲ။ နေ့စဉ်ထုတ်သတင်းစာတွေထဲမှာ ရုပ်မြင်သံကြားထဲမှာထိုကိစ္စကဟိုးလေးတကျော်ကျော်။ ပုံမှန်အခြေအနေရောက်ရန်သုံးရက်ခန့် အချိန်ယူရပြီး ပြဿနာကိုစတင်သူဟုစွတ်စွဲခံရသော မဇ္ဈိမတိုင်းသားအလုပ်ကြပ်မှာလုပ်ခွင်စည်းကမ်းအရအရေးယူကာအလုပ်မှထုတ်ပယ်ခံခဲ့ရ၏။ သူ့ကိုအကြောင်းပြု၍လူစုလူဝေးဖြင့်ခြိမ်းခြောက်ကာဖျက်လိုဖျက်ဆီးပြုခဲ့သူများကိုအရေးယူသည့်သတင်းကြားရခြင်းမရှိခဲ့ချေ။ အိမ်သည်၏သဘောထားကြီးမှုအတိုင်းအတာကိုခန့်မှန်းရခက်သလိုအခါတိုင်းမမျှော်လင့်အပ်သောသာဓက။ လာဘ်ပေါများသောအကျိုးစီးပွားကိုဆောင်ကြဉ်းသောဧည့်သည်ပင်ဖြစ်လင့် ကစားအိမ်သည်၏ ကျေးဇူးတရားကို ပြန်လှန်ထောက်ထားအပ်ကြောင်းသင်္ခမ်းစာများပင်ဖြစ်၏။

ဇာတိမြေကိုကျော်လွန်၍ သူတစ်ပါးတိုင်းပြည်တွင်အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းဘို့ဆိုသည်ကလည်း စင်စစ် လွယ်ကူသည်တော့မဟုတ်။ ကျွန်တော့်အတွက် မူ မျှော်လင့် အပ်သော အရာပင် မဟုတ်ခဲ့။ အထူးသဖြင့် ထို အခွင့်အလန်း (ဆိုပါတော့) တွေ ငယ်ရွယ်စဉ်မှာရခဲ့ပါလျက် အစဉ်တစိုက်ငြင်းပယ်ခဲ့ပြီး ကြီးကောင် ကြီးမားကျမှ ငါ့ဝမ်းပူဆာမနေသာ ကမ္ဘာပတ်၍ရှာရခြင်းမျိုးက အတော်ပင်ကစဉ့်ကလျား နိုင်သည်။ ကံအား လျော်စွာမလဲမပြိုခဲ့ခြင်းအတွက် ယခုသက်ပြင်းချမိသည့်တိုင် စိတ်ဒဏ်ရာအချို့က မပျောက်မပျက်ကျန်ရစ်နေကြဆဲ။ ထို့ကြောင့်ပင်ကျွန်တော်တို့အနောက်တံခါးက ကျေးဇူးမဲ့ဧည့်သည်တွေအကြောင်း ဟိုမှာသည်မှာ ကြားရသည့်အခါ ဓားဝတ္ထုထဲမှ ဆရာမင်းဆွေ၏အဓိဋ္ဌာန်ကို ကျွန်တော့်ဧည့်သည်ဘဝအတွေ့အကြုံနှင့်ယှဉ်ကာ အမှတ်ရခြင်းဖြစ်မည်လားမပြောတတ်။ တညုတ ကတဝေဒိ မသိတတ်သူ ဗာလဟူ၏ ဟု မာဃဒေဝက ဆိုသည်။ လူမိုက်အားအရပ်ကိုစွန့်သဖြင့်ရှောင်ကျဉ်ရာ၏ဟုလောကနီတိကသွန်သင်၏။ အိမ်သည်ကလူမိုက်ဖြစ်နေလျှင်ဧည့်သည်အတွက်အရပ်ကိုစွန့်ရနလွယ်ကူ၏။ ဧည့်သည်ကလူမိုက်ဖြစ်နေလျှင်မူအိမ်သည်အဖို့ကိုယ့်အရပ်ကိုယ်ပြန်စွန့်ဘို့ရာမဖြစ်နိုင်။ သို့ဆိုလျှင် ဧည့်သည်မိုက်ကိုမည်သို့ ရှောင်ကျဉ်အံ့နည်း။

#                #

အင်ဒိုကိစ္စအတွင်း ကျွန်တော်စဉ်းစားမိသည်က အကဲဆတ်သောစကားတစ်ခွန်းအကြောင်းဖြစ်၏။ ရုန်းရင်း ဆန်ခတ်ဖြစ်သည်အထိ နာလုံးပေါက်စေခဲ့သော ‘အသုံးမကျ' (stupid) ဆိုသည့် စကားလုံးကို ကျွန်တော်လည်းသုံးခဲ့ဘူးသည်ပင် (စကားလုံးကြွယ်ဝမှု အကန့်အသတ်ကြောင့် ဖြစ်နိုင်သည်)။ သည်စကားက သည်လောက်ပေါက်ကွဲစေတတ်သလား ကျွန်တော်ယခင်ကမတွေးခဲ့မိရိုးအမှန်။ ရင်ထဲ မတင်မကျနှင့်ပင် စာရေးမကလေး တွတ်တီ ကို ကျွန်တော် ခေါ်လိုက်သည်။ တွတ်တီသည် ကျွန်တော့ အုပ်ချုပ်ရေးလက်ထောက် အင်ဒိုနီးရှားအမျိုးသမီးကလေးတစ်ဦးဖြစ်၏။ ကျွန်တော့်သမီးနှင့်ရွယ်တူ ကျွန်တော့်တပည့်ဟုပြော၍ရသလို (သူတို့ဘာသာ စကား ဓလေ့ထုံးဆံစသည်တို့ကိုမေးရမြန်းရလေ့ ရှိသဖြင့်) ဆရာလည်းဖြစ်သော တွတ်တီအား မနေ့က ဟိုဘက်သင်္ဘောကျင်းမှာဖြစ်ပွားခဲ့သော အရေး အခင်းသည် အသုံးမကျဘူးဆိုသောစကားကြောင့်ဖြစ်ရသည်ဆိုခြင်းမှာ အမှန်ပဲလားဟုမေးရာ သူမက မှန်ကန်ကြောင်းပြောသည်။ 

“လူအတော်များများ ဒီစကားပြောကြတာပဲ။ ငါတောင် မနေ့ကညည်းကို အဲသည်လိုပြောမိသေးလား လို့” ဟု ကျွန်တော်ပြောသောအခါ သူမကပြုံးနေသည်။ မနေ့က (ဟိုဘက်ကျင်းမှာ ရိုက်ကြ ပုတ်ကြ ဖြစ်ချိန်နှင့် မတိမ်းမယိမ်းလောက်မှာ) စာရင်းဇယားအမှားအချို့ကိုထောက်ပြရင်း ‘အသုံးမကျတဲ့ ကောင်မလေး’ ဟု သူမကိုကျွန်တော်ငေါက်ခဲ့သည်မှာ အမှန်ပင်ဖြစ်၏။ သည့်အရင်ကလည်း သည်စကားဖြင့်ငေါက်ခဲ့ဘူးသည်။ “ဒါလေးနဲ့ ဒီလောက်တောင်ဖြစ်ရသလား”။ အပြုံးမပျက်သော သူမကပြန်ပြော၏။ “မတူဘူးလေ ဆရာကတွတ်တီကိုအသုံးမကျဘူးလို့ပြောတာ၊ သူတို့ကအင်ဒိုနီးရှားတွေအသုံးမကျဘူးလို့ပြောတာ”။ ကျွန်တော်သဘောပေါက်ပြီ။ သို့သော် “အော်” ဟု သံယောင်လိုက်ရင်းကသူမဘာပြောမည်ကိုဆက်၍နားစွင့်နေလိုက်၏။

“ဒီကုမ္ပဏီဟာသူတို့ကုမ္ပဏီဖြစ်ချင်ဖြစ်မယ်။ ဒီတိုင်းပြည်ကတော့သူတို့တိုင်းပြည်မဟုတ်ဘူးလေ။ ဒီတိုင်းပြည်မှာအခြေချပြီးအလုပ်လာလုပ်နေတဲ့အတွက်ဒီတိုင်းပြည်ကိုကျေးဇူးမတင်ချင် ရင်တောင် စော်ကားဖို့တော့မသင့်ဘူးပေါ့”

“ဒါဆို ကုမ္ပဏီရဲ့ဝန်ထမ်းတစ်ယောက်အနေနဲ့ မနေ့ကဖြစ်ခဲ့တဲ့အဖြစ်အပေါ် ညည်းဘယ်လိုမြင်သလဲ”။

သည်မေးခွန်းကို ဖြေရခက်နိုင်သည်ဟု တွေးမိပါလျက်ကျွန်တော်မေးဖြစ်လေ၏။ သူမနှင့်ကျွန်တော် သည်လိုကိစ္စမျိုးရံဖန်ရံခါဆိုသလိုပြောဆိုဖြစ်နေကျမို့ ကျွန်တော့်မေးခွန်းအပေါ် သံသယဝင်မည်မဟုတ်သည်ကိုကျွန်တော်သိသည်။ အနည်းငယ်တည်သွားသလိုရှိသောသူမက တွေးတွေးဆဆ ဖြေ၏။  

“လူစုလူဝေးနဲ့ အနိုင်ကျင့်တာမျိုးကိုတော့ကျွန်မအားမပေးပါဘူး။ ဒါပေမယ့်ဘယ်လိုပြောရမလဲ။ ဥပမာ ဆရာတို့အိမ်မှာ တွတ်တီကဧည့်သည်ဆိုပါတော့။ အိမ်ရှင်ဖြစ်တဲ့ ဆရာ့မိသားစု ကို စော်ကားမော်ကားပြုလာရင်ဆရာဘာလုပ်မလဲ”

“ရိုက်ထုတ်လိုက်မှာပေါ့”

“ဒီသဘောပဲပေါ့ ဆရာရယ်”

နောက်ဆုံးစကားကို ကျည်စယ်လိုသောသဘောဖြင့်ပြောလိုက်ပြီးကာမှသတိဝင်ကာသူမကို ကပျာကယာတောင်းပန်ပြီးစကားလက်စသတ်လိုက်၏။ သည်ကလေးမအလုပ်မှာတော်ရုံသာမဟုတ်အပြောအဆိုလည်းချက်ချာပါပေသည်ဟုစိတ်ထဲမှကျိတ်၍ချီးကျူးနေလေသည်။ ဤသည်မှာလွန်ခဲ့သောငါးနှစ်ကျော်ခြောက်နှစ်ခန့်ကအတွေ့အကြုံ ဖြစ်ပါ၏။ 

ထိုနေ့က တွတ်တီပြောခဲ့ဘူးသော စကားများကို ရှိရှိသမျှလူ့ဗာလများအားလုံးကြားစေသိစေချင်သောစိတ်ယ္ခုအခိုက်အတန့် ကျွန်တော့်ရင်ထဲ၌ထူးထူးခြားခြားပေါ်ပေါက်နေသည်ကိုတော့ဝန်ခံ ရမည်သာဖြစ်လေသည်။